NOGAYLAR - Nogay Soy Kırımı

Nogay Türkleri Türk toplulukları içinde en fazla soykırıma uğramış bir Türk topluluğudur.Haliyle en çok şehit veren Türk topluluğu olarak şehitlerimizi anıyoruz. Nogayların uğradığı sürgün ve soykırımlara kısaca değinmenin faydalı olacağına inanmaktayım.Bilindiği gibi Nogay adı Altınorda Han ve başbuğlarından biri olan Nogay Hanın adından gelmektedir. Nogay Hana bağlı Türk boyları onun ölümünden sonra kendilerine Nogay adını vermişlerdir. Nogay Han,1299 yılında Mecusîlikte kalan Altınorda Hükümdarı Tokta Hanın yaptığı savaşta bir Rus eri tarafından şehit edilmişti.Tokta han ile Nogay Han arasındaki mücadeleden Nogaylar pek sarsılmış olarak çıktı. Rus kaynaklarındaki haberlere bakılırsa, bu pek kalabalık topluluk Nogayın ölümünden sonra ana yurtları olan Kırım ile Tuna arasındaki sahadan ceza olarak doğuya İdil ırmağının öte yakasına doğru sürülüp,Hazar bozkırının Yayık (Ural) ile Çim (Emba) ırmakları arasında bırakıldı. Bir grup Nogay da Bizans yoluyla Anadoluya geçti. Bu Nogayların birinci soykırım ve sürgün hayatı idi. 1558 yılında Nogay Hanlığında çok büyük kıtlık olur. Ruslar bu ekonomik şartlarla siyasi kargaşalıklardan yararlanarak mirzalar arasında entrika, çevirdiler. Bir ağıtta Bu gavur (Rus) baba ve ecdada ve malum asil insanlar arasına kağıt parçaları dağıtarak entrikalar çevirdikleri,birbirlerini tahrip ettikleri bir zamanda yaşadığı ndan bahsedilir. Yusuf Beyin tuzağa öldürülmesinden sonra İsmail mirza Rus hakimiyetini tanır. Rus esaretini istemeyen Nogayların ise entrikalar karşısında artık Volga (İdil) nehrinin batısına yani Kırım tarafına göçmekten başka çareleri kalmamıştı. Nogaylar arasında çocuğum gavur olmasın diye ben buzları yararak Kırım tarafına geçer giderim denmeye başlandı. İşte bu hadise de Nogaylar da ikinci soykırım ve sürgün hadisesidir. 16,yy ikinci yarısında birçok Rus-Nogay çatışması olmuştur. 1580de Ruslar Nogay topraklarından işgal ettikleri yerlere yerleşmeye başladı ve aynı yıl Nogayların başkenti SARAYCIKı yaktılar. 1586 yılında Ruslar Samar ırmağı kıyısındaki Samara şehrini kurdular. 1600 yılında da Rus köylüleri Samara çevresini işgal etmeye başladı.1601 yılında ikinci açlık hüküm sürdü. Bu ekonomik durumdan faydalanan Ruslar Büyük Nogay Ordası topraklarını tamamen işgal etti. Bu olayda bir milyon nogay Türkünün öldüğü söylenir. Şiirde on san Nogay bülgende, Ormembet Biy olgende sözü ile, Ormembet beyin öldüğü tarihte bir milyon Nogayın iflas ettiği belirtilmektedir. Bu olay da üçüncü soykırım hadisesidir. Rus İdaresi Osmanlı devletine ve kırın Hanlığına karşı, Nogaylardan faydalanmaya kalkmış ret cevabı alınca şiddete başvurmuştur. Bu baskıdan onlar yılmamış,Ruslara karşı ayaklanmışlar ve isyanlar çıkarmışlardır. Millet ve Milliyetlerine sadık olan Nogaylar, bu direnme ve boyun eğmeme yüzünden, ceza olarak öteye beriye dağıtılmışlar, hudut dışı bile edilmişlerdir. 28 Haziran 1783 yılında Rus generali Suvorov ( Nogay kasabı ) kadın, çocuk,ihtiyar demeden yüz binlerce Nogay Türkünü şehit etmiştir. İşte 216 yıl önce yapılan bu faaliyet Nogaylar için dördüncü büyük soykırım olayıdır. Beşinci büyük sürgün ve kıyım hadisesi ise 1944te kırım Türkleri ile birlikte hayvan vagonlarına bindirilerek çoğunun yollarda şehit edildiği kıyım ve sürgün faaliyetidir. Bu olayda sürgün edilen Nogay Türklerinin akıbetleri halen belli değildir. Sağ kalanlar eritildi mi yoksa varlıklarını sürdürüyorlar mı bizce bilinmemektedir.